بررسی تأثیر آموزش بر اساس مدل اعتقاد بهداشتی بر وضعیت خوددرمانی دانش‌آموزان پسر مقطع متوسطه

زمینه و هدف: خوددرمانی اقدام به درمان بدون داشتن اطلاعات کافی در زمینه علائم و بیماری‌هاست و رفتاری است که طی آن شخص سعی می‌کند بدون کمک و نظر افراد حرفه‌ای بیماری خود را برطرف نماید. در این میان توجه به جمعیت دانش‌آموزان دبیرستان به دلیل واقع‌شدن در دوران حساس زندگی از اهمیت مضاعفی برخوردار است. هدف از این مطالعه تعیین تأثیر آموزش بر اساس الگوی اعتقاد بهداشتی در خوددرمانی دانش‌آموزان پسر مقطع متوسطه شهرستان منوجان در استان کرمان بوده است. مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر یک مطالعه کارآزمایی شاهددار تصادفی بر روی 250 نفر از دانش‌آموزان پسر دبیرستان‌های شهرستان منوجان در سال 1390 بود. از طریق نمونه‌گیری دومرحله‌ای، دانش‌آموزان به دو گروه آزمون و شاهد تقسیم شدند (هر گروه 125 نفر). روش گردآوری داده‌ها، پرسشنامه تنظیم‌شده بر اساس الگوی اعتقاد بهداشتی و چک‌لیست عملکرد دانش‌آموزان در خصوص مصرف خودسرانه داروها بود. قبل و پس از انجام مداخله آموزشی، پرسشنامه برای هر دو گروه تکمیل شد. به‌منظور تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از آزمون‌های کای-اسکوئر، تی مستقل و زوجی و با استفاده از نرم‌افزار SPSS18 استفاده شد. یافته‌ها: میانگین و انحراف‌معیار سن گروه آزمون و شاهد به ترتیب 6/1± 96/16 و 2/1± 93/15 بود. در سازه‌های آگاهی و منافع درک‌شده در دو گروه مورد و شاهد قبل و بعد از مداخله تفاوت آماری معنادار دیده نشد ولی در سازه‌های حساسیت، شدت و موانع درک‌شده قبل و بعد از مداخله آموزشی تفاوت معنی‌داری به‌دست‌آمد. عملکرد دانش‌آموزان نیز در زمینه خوددرمانی کاهش پیداکرده بود. نتیجه‌گیری: با افزایش آگاهی، حساسیت، شدت و منافع درک‌‌شده و کاهش موانع درک‌شده دانش‌آموزان جهت مصرف خودسرانه داروها، عملکرد در زمینه خوددرمانی کمتر شده است؛ که تأثیر و کارایی الگوی اعتقاد بهداشتی را در دانش‌آموزان در زمینه مصرف خودسرانه دارو نشان می‌دهند. پیشنهاد می‌شود بیشتر بر اهمیت لزوم آموزش و ارتقای سطح دانش در زمینه مصرف داروها تأکید شود. در ضمن زمینه‌های فرهنگی، خانوادگی و عوامل مؤثر بر تغییر نگرش و آگاهی بررسی‌شوند تا درنهایت به عملکرد صحیح دست‌یافت.